Predivna dva baleta održana sinoć u domu kulture
Na sceni Doma kulture „Stevan
Mokranjac“, treće festivalske večeri 47. Mokranjčevih dana igrana su
dva srpska baleta: „Balada o mesecu lutalici“ Dušana Radića i „Sobareva
metla“ Miloja Milojevića u koprodukciji Opere i teatra „Madlenijanum“ i
Muzikološkog društva Srbije. Izvođači su bili Ivana Kozomara, Igor
Pastor, Olga Olćan, Ana Ivančević, Raušer Balint, Igor Vološin, Miloš
Marijan, Anja Nikolić.
Dušan Radić, sa nepuinih godina započeo
je rad na svom prvom baletu, burlesknoj ljubavnoj igri u tri slike –
“Balada o mesecu-lutalici”. Već svojim naslovom delo ukazuje na osobenu
izmeštenost iz polja klasičnog baleta i potvrđuje već osvojene pozicije
svog autora kao kompozitora sklonog razlitičim vidovima subverzija, ili
najpre neprestanom preispitivanju kanonskih vrednosti visoke umetnosti.
Svakako podstaknut iskustvom pariske specijalizacije kod Darijusa Mijoa,
Radić se odvažno upušta u sličnu žanrovsku kombinaciju u svom baletu
(balet sa recitatorom) sa jedne, kao i raznolika ukrštanja simuliranih
elemenata popularnih muzičkih žanrova (u rasponu od srpskog kola, preko
starogradske, kako je on naziva ”kafanske”, muzike do džeza) sa
medijskom i žanrovskom ”infrastrukturom” klasičnog baleta, sa druge
strane. Delo ipak, u svakom pogledu, zahvaljujući i činjenici da je
zasnovano na istoimenoj poemi Bore Ćosića, svedoči o atmosferi
”otvaranja” karakterističnoj za Jugoslaviju poznih pedesetih, koju
obeležava prodor popularne kulture i sa njim promena životnih navika i
vrednosti, no i atmosferi koja podrazumeva kako individualnu
angažovanost umetnika, tako i njihovu zaniteresovanost za pitanja
otuđenosti i probleme savremenog života uopšte.
Baletska groteska “Sobareva metla”,
Miloja Milojevića (1884–1946) premijerno je izvedena u okviru bala
„1002. noć“, održanog u prostorijama hotela Kasina, 16. februara 1923.
Ceo spektakl bio je prvi u nizu tematskih balova organizovanih povodom
prikupljanja sredstava za izgradnju Umetničkog paviljona Cvijeta
Zuzorić, a uz Milojevićev balet obuhvatao je izložbu, kostimirani bal i
varijetetski program. U tom multiartističkom projektu učestvovali su
brojni likovni umetnici, književnici, muzičari, igrači i glumci
različitih generacija i estetskih nazora, okupljeni u zajedničkom buntu
protiv umetničkih kanona i konvencionalnih podela na „klasične“ i
„popularne“ vrednosti kulture i života ...
